Zalecenia MNiSW dotyczące publikowania otwartego

W przyjętej przez MNiSW 23 października 2015 r. polityce otwartego dostępu pn. „Kierunki rozwoju otwartego dostępu do publikacji i wyników badań naukowych w Polsce” znalazły się poniższe zalecenia dotyczące publikowania otwartego:

  1. zasada otwartości -  publikacje powstałe ze środków publicznych powinny być powszechnie dostępne,
  2. zasada równoległych dróg – dostęp może być zapewniony zarówno poprzez publikowane w otwartych czasopismach jak i deponowane w repozytoriach instytucjonalnych,
  3. zasada szybkiego dostępu – upowszechnienie powinno nastąpić najszybciej, jak to możliwe, ale z uwzględnieniem możliwości komercjalizacji rezultatów projektów badawczych i innowacyjnych i zapewnieniem odpowiedniej ochrony wyników prac badawczych,
  4. zasada maksymalizacji jakości treści – w miarę możliwości udostępniona powinny być wersja jak najbliższa wersji opublikowanej przez wydawcę lub ostateczna wersja autorska,
  5. zasada maksymalizacji korzyści – publikacje powinny być udostępnione na licencjach CC-BY (uznanie autorstwa) lub CC-BY-SA (na tych samych warunkach).

Spełnienie wymagań, tzn. upowszechnienie pełnych wersji publikacji naukowych i wyników badań finansowanych ze środków publicznych, można realizować poprzez publikowanie artykułów w otwartych czasopismach (całkowicie darmowych, lub po opłaceniu przez autora kosztów redakcyjnych) czy też zdeponowaniu artykułów (w wersji dopuszczonej przez wydawcę) i danych badawczych w bezpłatnych repozytoriach (instytucjonalnych, dziedzinowych).

Publikacje (artykuły)  muszą być powszechnie dostępne, czyli należy wybierać czasopisma zapewniające otwarty model dostępu do publikacji. Najlepiej tytuły stosujące model diamentowy - bez pobierania opłat APC, ale takich periodyków nie jest dużo (koszty redakcyjne pokrywają instytucje, uniwersytety, ośrodki badawcze). Najczęściej autor ma możliwość wyboru modelu gold open access zapewniającego otwarty dostęp po wniesieniu opłaty APC. Opłaty APC można opłacać np. poprzez programy publikowania otwartego dostępne w licencjach krajowych czy też z posiadanych innych środków grantowych.

Jeśli wydawca nie przewiduje otwartego modelu publikowania to autor powinien zdeponować w repozytorium wersję najbliższą do wersji opublikowanej przez wydawcę (np. Author Accepted Manuscript - AAM lub Version of Record - VoR) lub ostateczną wersję autorską.

Zgodnie z wskazaną przez NCN Strategią Zachowania Praw Autorskich, która ma chronić prawa naukowców do dysponowania własną twórczością intelektualną, by uzyskać zgodę na deponowanie w repozytorium wersji AAM autor musi przed podpisaniem umowy wydawniczej zgłosić redakcji poniższą klauzulę:

 "This research was funded in whole or in part by [Funder] [Grant number]. For the purpose of Open Access, the author has applied a CC-BY public copyright licence to any Author Accepted Manuscript (AAM) version arising from this submission”.

Zgłoszenie klauzuli do wydawnictwa powinno poprzedzać zawarcie z nim umowy. NCN rekomenduje umieszczenie jej w sekcji Acknowledgements manuskryptu oraz w tzw. cover letter przy składaniu pierwszej wersji pracy.