I piętro, pokój 101, tel. (+48 56) 611-44-88
bibliometria@umk.pl
Pojęcia
Bibliometria
Bibliometria jest narzędziem, które pozwala ocenić stan nauki i technologii na podstawie całkowitej produkcji piśmiennictwa naukowego. Nazwę bibliometria zaproponował Pritchard w 1969 roku, jednak współczesna bibliometria jest związana przede wszystkim z nazwiskiem Eugene`a Garfielda, który w 1955 roku zaproponował stworzenie indeksu cytowań naukowych (Citation indexes for science). Pierwszy Science Citation Index (SCI) ukazał się w 1963 roku, obejmował 102 tys. artykułów, które zostały opublikowane w 1961 roku w 613 wybranych czasopismach. Garfield założył w Filadelfii Instytut Informacji Naukowej (Institute of Scientific Information, ISI), którego zadaniem było i jest opracowywanie rozbudowywanych indeksów cytowań. Wśród zagadnień dotyczących oceny czasopism naukowych oraz dorobku naukowego pracowników coraz powszechniej używane jest określenie "lista filadelfijska". Jest to lista tytułów czasopism rejestrowanych w różnych bazach bibliograficznych ISI.
Wskaźnik Impact Factor (IF)
Wskaźnik Impact Factor danego czasopisma to liczba cytowań uzyskanych przez to czasopismo w roku bieżącym dla artykułów opublikowanych w nim w ciągu dwóch poprzednich lat, podzielona przez ogólną liczbę artykułów zamieszczonych w tym czasopiśmie w tych samych dwóch latach.
Źródłem wskaźnika IF jest wydawana corocznie baza Journal Citation Reports (JCR). Jej zawartość podlega stałej weryfikacji, w wyniku której do bazy wchodzą nowe tytuły, znikają natomiast te, które nie sprostały wymogom stawianym przez ISI.
Impact Factor to wskaźnik cytowalności danego czasopisma z Listy Filadelfijskiej: liczba cytowań uzyskanych przez czasopismo w roku bieżącym dla artykułów opublikowanych w nim w ciągu dwóch poprzednich lat, podzielona przez ogólną liczbę artykułów zamieszczonych w tym samym czasopiśmie w tych samych dwóch latach. Czasopisma legitymujące się tym wskaźnikiem umieszczane są corocznie w osobnym wydawnictwie ISI - Journal Citation Reports.
Lista Filadelfijska
Lista Filadelfijska jest wykazem tytułów czasopism indeksowanych w bazach danych Instytutu Informacji Naukowej w Filadelfii (Institute for Scientific Information). Zawiera prawie 10.000 czasopism z nauk ścisłych, przyrodniczych, technicznych, społecznych, humanistycznych oraz z dziedziny sztuki. Liczba czasopism nie jest stała, podlega selekcji - niektóre są eliminowane, inne dodawane. Decyduje o tym wiele kryteriów, m.in.:
- regularność ukazywania się czasopisma,
- wydawanie periodyku zgodnie z międzynarodową konwencją wydawniczą,
Wykaz czasopism pod nazwą Master Journal List jest dostępny w wersji elektronicznej na stronie domowej Instytutu. Pozwala on odszukać konkretny tytuł czasopisma, przeglądać całą listę, sprawdzać zmiany zachodzące w danych bibliograficznych poszczególnych tytułów czasopism na przestrzeni ostatnich 12 miesięcy, nie podaje jednak wartości impact factor.
Analiza cytowań
Ważnym zagadnieniem związanym z naukometrią jest analiza cytowań. Podstawą obliczania liczby cytowań jest opracowana przez ISI w Filadelfii baza Science Citation Index-Expanded (SCI-Exp). Jest to baza służąca do określania liczby cytowań, a jednocześnie obszerna baza bibliograficzna ze streszczeniami, adresami autorów, ich afiliacją, informacjami wydawniczymi. Jej zawartość stanowi 5900 tytułów czasopism ogólnoświatowych ze 150 dziedzin naukowych.
Przygotowując analizę cytowań należy pamiętać, że :
- za pracę cytowaną uznaje się publikację, na którą powołują się inni autorzy,
- autocytowanie jest to cytowanie przez autora jego własnej publikacji,
- aby dokonać analizy cytowań publikacji konkretnego autora, musimy dysponować pełną bibliografią prac opublikowanych, każda bowiem praca, niezależnie od czasu jej powstania, może zostać zacytowana w danym roku,
Web of Science
To baza bibliometryczno-abstraktowa na platformie ISI Web of Knowledge (Thomson Reuters). Umożliwia przeszukiwanie ponad 12000 czasopism i 148000 sprawozdań z konferencji w dziedzinach nauk ścisłych, nauk społecznych, sztuk i nauk humanistycznych w celu znalezienia wysokiej jakości badań związanych z obszarem zainteresowań. Pozwala kojarzyć odpowiednie badania za pomocą cytowanych materiałów bibliograficznych i sprawdzać powiązania tematyczne między artykułami utworzone przez ekspertów pracujących w danej dziedzinie. W bazie można przeprowadzać analizy cytowań publikacji lub autorów.
Google Scholar
Usługa Google Scholar upraszcza wyszukiwanie tekstów naukowych. W jednym miejscu można wyszukiwać materiały z wielu dziedzin i źródeł: artykuły recenzowane, prace naukowe, książki, streszczenia i artykuły pochodzące z wydawnictw naukowych, towarzystw naukowych, repozytoriów materiałów zgłoszonych do publikacji, uniwersytetów i innych organizacji akademickich. Wyszukiwarka Google Scholar ułatwia znalezienie najbardziej odpowiednich naukowych materiałów źródłowych. W bazie można przeprowadzać analizy cytowań publikacji lub autorów. Funkcje wyszukiwarki Google Scholar:
- Przeszukiwanie zróżnicowanych źródeł w jednym wygodnym miejscu
- Znajdowanie artykułów, streszczeń i opisów bibliograficznych
- Znajdowanie pełnych artykułów we własnej bibliotece lub w Internecie
- Wyszukiwanie informacji na temat najważniejszych artykułów dotyczących dowolnej dziedziny nauki
Scopus
Scopus jest produkowaną przez Elsevier interdyscyplinarną bazą abstraktów i cytowań z zakresu nauk matematyczno-przyrodniczych, technicznych, medycznych i humanistycznych. Scopus obejmuje ponad 19.500 tytułów publikacji, w tym ponad 18.500 recenzowanych czasopism (z których ponad 1.800 jest dostępnych w systemie Open Access), ponad 400 publikacji handlowych, 300 serii książkowych, 250 sprawozdań konferencyjnych. Baza zawiera 46 milionów rekordów bibliograficznych, z których 25 milionów posiada cytowania sięgające roku 1996, 25 milionów rekordów patentowych, oraz indeksuje naukowe strony www.