|
|
|
|
|
KAZIMIERZ WIERZYŃSKI(1894-1969)Urodził się 27 sierpnia 1894 roku w Drohobyczu w rodzinie osadników pochodzenia niemieckiego. Był synem Andrzeja Wirstleina i Felicji z Dunin-Wąsowiczów. Uczęszczał do szkół w Drohobyczu, Chyrowie i Stryju, gdzie poznał swego przyszłego długoletniego przyjaciela - Wilama Horzycę. W tym czasie działał w tajnym kółku samokształceniowym i wstąpił do jednej z polskich zbrojnych organizacji niepodległościowych - Drużyn Strzeleckich. W 1912 r. cała rodzina wystąpiła o zmianę nazwiska na "Wierzyński". Jednak przyszły poeta zdał maturę jeszcze jako Kazimierz Wirstlein i pod takim nazwiskiem został zapisany w roku akademickim 1912/1913 na Uniwersytet Jagielloński. Przez rok studiował na tamtejszym Wydziale Filozoficznym polonistykę, romanistykę i filozofię, a przez rok następny - na uniwersytecie w Wiedniu - slawistykę, filozofię i germanistykę. Po wybuchu wojny wstąpił do Legionu Wschodniego dowodzonego przez Józefa Hallera. Ta ochotnicza polska organizacja wojskowa za odmowę złożenia przysięgi wiernopoddańczej została rozwiązana, a Wierzyński wcielony do regularnej armii austriackiej. 7.07.1915 pod Kraśnikiem cała jego formacja została wzięta do niewoli rosyjskiej. Jako oficer (niższego stopnia) trafił do obozu w Riazaniu przeznaczonego dla jeńców austriackich słowiańskiego pochodzenia. Przebywając tam nauczył się języka rosyjskiego i poznawał literaturę rosyjską (początek fascynacji twórczością Błoka). Z obozu zbiegł w styczniu 1918, pod panieńskim nazwiskiem matki - Wąsowicz ukrywał się w Kijowie, gdzie wstąpił do tajnej Polskiej Organizacji Wojskowej. Jesienią 1918 przedostał się do Warszawy; tam mieszkał aż do wybuchu II wojny. Debiutował w jednodniówce 1863 (Drohobycz, 1912) wierszem patriotycznym (incip.: Hej, kiedyż, kiedyż!...). Pierwsze przekłady drukował w "Echu Literacko-Artystycznym". W Warszawie zetknął się ze Staffem, potem poznał i zaprzyjaźnił się z Tuwimem, Lechoniem i Iwaszkiewiczem, z którymi stworzył grupę Skamander. Wygłaszał swe wiersze "Pod Picadorem", drukował drobne utwory w "Pro arte". W 1919 wydał pierwszy tom: Wiosna i wino. W czasie wojny 1920 r., już jako znany literat, został przydzielony do pracy w Biurze Prasowym Naczelnego Dowództwa. Był współredaktorem "Skamandra", redaktorem "Przeglądu Sportowego" (1926-1927). W latach 1931-1932 redagował założony przez siebie tygodnik "Kultura", od 1934 był stałym recenzentem teatralnym warszawskiej "Gazety Polskiej". Współpracował m.in. z "Wiadomościami Literackimi", "Ateneum" i "Cyrulikiem Warszawskim". W 1923 ożenił się z aktorką Bronisławą Kojałłowicz - to ona była bohaterką Pamiętnika miłości (1925). Zwiedził cały kraj, podróżował do Szwajcarii, Francji, Holandii, Włoch, Hiszpanii, Anglii oraz obu Ameryk. W 1925 otrzymał wysokie wyróżnienie krajowe: nagrodę Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek, a w 1927 złoty medal na Konkursie Literackim IX Igrzysk Olimpijskich w Amsterdamie za Laur olimpijski. Tom ten przyniósł mu rozgłos - do roku 1930 opublikowano przekłady na języki: niemiecki, rosyjski, włoski, francuski, bułgarski, nowogrecki, żydowski, japoński, a nawet łaciński (na angielski - dopiero w 1957). Na przełomie lat 20. i 30. rozszedł się z żoną. W 1933 zadebiutował jako prozaik zbiorem opowiadań Granice świata. Otrzymał kolejne wyróżnienia: Krzyż Komandorski "Polonia Restituta" (1934), Złoty Wawrzyn Polskiej Akademii Literatury (1935), Państwową Nagrodę Literacką za całokształt twórczości (1936). W 1938 wybrano go do Polskiej Akademii Literatury, na miejsce po zmarłym Leśmianie. W tym samym roku ożenił się z Haliną z Pfeferów - ten związek okazał się szczęśliwy i przetrwał próbę czasu. Po wybuchu II wojny światowej ewakuował się do Lwowa wraz z redakcją "Gazety Polskiej"; planowano wydawać ją nadal, a gdy okazało się to niemożliwe, Wierzyńscy przekroczyli granicę rumuńską (17 września). Przebywali we Francji, Portugalii, Brazylii, a od 1941 zamieszkali w Stanach Zjednoczonych. Wierzyński w akcji wojennej nie brał udziału. Nieprzejednany wobec zmian ustrojowo-politycznych, jakie zaszły w kraju po 1945 - zdecydował się pozostać na emigracji. Objeżdżał polskie obozy wojskowe, redagując od 1943 "Tygodnik Polski" wychodzący w Nowym Jorku, publikował teksty o aktualnych wydarzeniach historycznych. Uzyskał obywatelstwo amerykańskie. W 1949 ukazało się angielskie tłumaczenie Życia Chopina, które przyniosło mu międzynarodową sławę i zostało przetłumaczone na wiele języków. Poetycki tom Korzec maku (1951) otworzył drugi, powojenny okres jego twórczości. W latach powojennych sporadycznie drukował w kraju. Na emigracji współpracował m.in. z londyńskimi "Wiadomościami" i paryską "Kulturą", gdzie ukazywały się pierwodruki większości jego utworów. Często podróżował do Anglii, Francji, Włoch, był na zjeździe PEN-Clubów w Japonii. Uczestniczył aktywnie w życiu kulturalnym, politycznym i towarzyskim polskiej emigracji, będąc autorytetem dla wielu rodaków. W połowie lat 60. przeniósł się na stałe do Europy; mieszkał głównie w Rzymie i Londynie. Był członkiem jury nagrody "Wiadomości". Zmarł 13 lutego 1969 r. w Londynie. W 1978 jego prochy zostały sprowadzone do kraju i pochowane na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.
Twórczość (pierwsze wydania):
II. Proza
Wybrane opracowania:
Marta Mroczkowska
Rozdział książki: Twarze emigracji. Wierzyński, Hłasko, Gombrowicz, Stempowski, Grydzewski. Toruń 1999.
|
  
Uwagi i komentarze prosimy kierować:www@bu.uni.torun.pl
Redakcja
Godziny otwarcia
|
http://www.bu.umk.pl/Archiwum_Emigracji/Wierz1.htm
