II piętro, tel. (+48 56) 6114422 (4414),
Pracownia_pomorzoznawcza@bu.umk.pl

Czytelnia pomorzoznawcza

Czytelnia istnieje od 1 X 1975 r. a utworzona została dla zaspokojenia potrzeb czytelniczych, zwłaszcza badaczy dziejów Pomorza i krajów bałtyckich, skupionych wówczas w dużym stopniu w Uniwersytecie Mikołaja Kopernika i innych placówkach naukowych Torunia. Zgromadzenie tak dużego, wyselekcjonowanego księgozbioru podręcznego w jednym miejscu, ogranicza do minimum czas poszukiwania literatury na określony temat i stanowi znakomity warsztat naukowy.

Liczący obecnie ponad 36 tys. woluminów księgozbiór, obejmuje druki nowe (wydane po 1800 roku), o treści naukowej, rzadziej popularnonaukowej, przedstawiające dzieje polityczne, społeczne, gospodarcze, problemy kultury, nauki i sztuki oraz zagadnienia z historii kościoła. Pod względem terytorialnym obejmuje oprócz Pomorza w granicach historycznych (Pomorze Przednie i Tylne), Warmię i Mazury, Pomorze Gdańskie wraz z ziemią chełmińską, byłe Prusy Wschodnie aż po Kłajpedę, a także Litwę, Łotwę, Estonię i kraje skandynawskie.

Do księgozbioru jest wolny dostęp, a publikacje stoją w układzie działowym, przejrzystym i łatwym dla czytelnika. Całość zaczyna się od działu ogólnego, na który składają się encyklopedie ogólne i specjalne, wśród których warto wymienić wydaną w Bostonie 36 tomową Lietuviu Enciklopedia. Bibliografie zaczynają się od retrospektywnej Bibliographie der Geschichte von Ost- und Westpreussen Ernsta Wermkego, po niej kilkadziesiąt roczników Bibliografii historii Pomorza, drukowanej w Zapiskach Historycznych, komplet bibliografii wydawanych od 1996 roku przez Instytut Herdera w Marburgu oraz szereg innych bibliografii specjalnych w mniejszym lub większym stopniu związanych z regionem.

Do dyspozycji czytelnika pozostaje bogaty wybór słowników, a wśród nich słowniki języka duńskiego, szwedzkiego, fińskiego, norweskiego, estońskiego a także Preussisches Wörterbuch W. Ziesemera, takiż H. Frischbiera, Słownik języka pomorskiego czyli kaszubskiego S. Ramułta. W Pracowni zebrano bogatą literaturę językoznawczą, z licznie reprezentowaną toponomastyką, w tym słowniki nazw geograficznych. Stoją tu także spisy i zestawienia statystyczne miejscowości w układzie chronologicznym, poczynając od roku 1817.

Jedną z najcenniejszych i najbardziej użytecznych części Pracowni Pomorzoznawczej jest dział obejmujący czasopisma. Są to XIX i XX- wieczne czasopisma, w większości kompletne lub prawie kompletne, stale uzupełniane, ustawione w porządku alfabetycznym tytułów. Z zebranych ponad 4 tys. woluminów składających się na niecałe 400 tytułów, wymienimy tylko niektóre: Altpreussische Forschungen, Altpreussiche Monatsschrift (ze swymi poprzednikami), Baltische Hefte, Gryf, Mestwin, Mitteilungen der Litterarischen Gesellschaft Masovia i wiele innych.

W dwóch kolejnych działach skupiona została polityczna historia Pomorza. Źródła z kronikami m.in: Thietmar'a, L. M. David'a, S. Grunau'a, wielotomowymi wydawnictwami źródłowymi: Preussisches Urkundenbuch, Scriptores rerum Prussicarum, Pommerellisches Urkundenbuch, Acten des Ständetage Preussens oraz ze znakomitą serią źródłową Fontes. Kilkutysięczny zbiór syntez, monografii i przyczynków składa się na dorobek historiografii głównie polskiej i niemieckiej. W tym dziale zgromadzono bogatą literaturę o zakonie krzyżackim ze szczególnym naciskiem na jego działalność w Prusach i Inflantach.

Dalej następują prace o dziejach kościoła, potem mamy historię sztuki na Pomorzu i wielki dział gromadzący opracowania o poszczególnych miejscowościach, w układzie alfabetycznym nazw polskich. Znajduje się tu literatura o wszystkich przejawach życia politycznego, społecznego i kulturalnego poszczególnych miast. Najlepiej opracowane są: Gdańsk, Toruń, Elbląg, Królewiec.

W dziale biografie napotykamy najpierw słowniki biograficzne: Altpreussische Biographie, Słownik biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, Toruński słownik biograficzny itd., po nich następują opracowania o poszczególnych rodach, rodzinach i biografie osób, ustawione w układzie alfabetycznym nazw własnych. Znaczną część zajmuje literatura o Mikołaju Koperniku, poprzedzona trzema tomami Bibliografii kopernikowskiej Henryka Baranowskiego.

Dział piśmiennictwa o Hanzie tworzą wydawnictwa źródłowe - wielotomowe Hanserecesse i Hansische Urkundenbuch oraz liczne monografie. Dzieje krajów bałtyckich obrazują cenne źródła: Liv-, est- und kurländisches Urkundenbuch, Monumenta Livoniae antique, Scriptores rerum Livonicarum oraz wiele innych wydawnictw źródłowych i monograficznych o Inflantach, Kurlandii, Litwie, Łotwie i Estonii.

Ostatnią grupę tematyczną stanowią Dania, Finlandia, Norwegia i Szwecja. Są tu podstawowe czasopisma historyczne, źródła i opracowania. Wśród źródeł wymieńmy: Diplomatarium Danicum, Diplomatarium Norvegicum, Scriptores rerum Svecicarum medii aevi i Svenskt diplomatarium.

W Pracowni Pomorzoznawczej powstają bibliografie: kontynuacja Bibliografii historii Pomorza Wschodniego i Zachodniego, drukowanej każdego roku w Zapiskach Historycznych; Bibliografia miasta Torunia oraz opracowywane wspólnie z Instytutem Herdera w Marburgu Bibliographie zur Geschichte Pommerns i Bibliographie zur Geschichte Ost- und Westpreussens.
 

Do korzystania z czytelni uprawnia karta biblioteczna lub elektroniczna legitymacja studencka. Osoby spoza UMK mogą korzystać z jednodniowej karty czytelnika, wydawanej w Informacji na I piętrze Biblioteki. Korzystający z czytelni powinni pozostawić w szatni odzież wierzchnią, do przechowania bagażu (teczki, torby, plecaki...) służą skrytki dostępne obok szatni. W czytelni obowiązuje cisza.